In het eerste kwartaal van dit jaar is als gevolg van een stijgende inflatie de rente gestegen. De initiële gedachte was dat de inflatie van tijdelijke aard zou zijn maar diverse factoren als de oorlog in de Oekraïne hebben de inflatie verder aangewakkerd. Centrale banken zijn geschrokken en hebben op de monetaire rem getrapt. Ze hebben de rente sneller en meer verhoogd. Zowel aandelen als obligaties zijn hierdoor geraakt en in de afgelopen maanden verder gedaald. Door deze ontwikkeling kan de economie in een recessie komen. De vraag is of centrale banken te hard remmen in hun afweging de inflatie te bestrijden of dat ze wat meer inflatie voor lief nemen teneinde een recessie te voorkomen.
Waar staan we
De al door corona verstoorde productieketens zijn door de oorlog in de Oekraïne en de Chinese Covid aanpak nog verder versterkt. Ondanks stijgende prijzen blijft de vraag van consumenten onverminderd hoog. De spaarpotjes zijn blijkbaar goed gevuld en de drang om geld uit te geven blijft aanwezig. Eerder dit jaar verwachtte men nog dat de inflatie in het begin van het tweede kwartaal zou pieken maar de laatste cijfers duidden op een aanhoudend hoge inflatie. Centrale banken sprongen in de paniekmodus om deze inflatie de kop in te drukken. In mei hintte de Amerikaanse centrale bank (de Fed) nog op een rentestap van 50 basispunten maar in juni werd de rente verhoogd met 75 basispunten naar een bandbreedte van 1,50% en 1,75%. De grootste stap sinds 1994.
Afhankelijk van nieuwe data zal een volgende stap 50 of 75 basispunten zijn waarbij financiële markten uitgaan van de grootste stap. De beleidsmakers van de Fed verwachten dat de rente aan het einde van dit jaar rond de 3,5% zal staan en volgend jaar ergens tussen de 3,5% en 4,0%. Powell gaf aan dat er een risico is dat ze “te ver gaan” en de economie de recessie in duwen maar het zou erger zijn als de inflatie niet onder controle komt. Hij ziet de economie wel iets afkoelen maar de groei is nog steeds gezond, aldus Powell. Hij verwacht nog altijd dat de Fed de economie zacht kan laten landen. De Fed heeft de groeiverwachting voor de aankomende jaren wel verlaagd naar onder de 2%. De werkloosheid zal kunnen toenemen maar met 4,1% in 2024 nog steeds “historisch laag zijn”.
Ook andere centrale banken worstelen met de hoge inflatie. Zo verraste de Zwitserse centrale bank in juni met een renteverhoging van 50 basispunten. Door vooruit te lopen op de ECB werd een verdere stijging van de altijd sterke Zwitserse frank versus de euro voor lief genomen. Ook de ECB zal het monetaire beleid versneld normaliseren en beginnen met het stopzetten van nieuwe obligatieaankopen. Ze loopt hierbij echter aan tegen oplopende renteverschillen tussen de kern en de rest van de eurozone, spaarlanden versus schuldenlanden. Zo is de 10-jaars rente van Italië beduidend sneller gestegen dan de Duitse rente en is het verschil opgelopen tot 225 basispunten. Dit als gevolg een afnemend vertrouwen in de houdbaarheid van de Italiaanse staatsfinanciën. Ook in Griekenland en Spanje stegen rentes sneller dan in landen met een sterkere balans.
Met het ruime monetaire beleid kon de ECB met obligatieaankopen de renteverschillen tussen de diverse landen sturen maar nu kan de ECB alleen met de opbrengst van aflopende bestaande obligaties sturen. Door het doembeeld van de schuldencrisis is de ECB daarom terughoudend met haar renteverhogingen en zal de rente in haar meeting van juli met slechts 0,25% verhogen en in september met mogelijk 0,50%. Half juni is de ECB zelfs in een spoedbijeenkomst bijeen gekomen door het uitblijven van een concreet mechanisme om de oplopende renteverschillen tussen de diverse Eurolanden te bestrijden. De president van de ECB, mevrouw Christine Lagarde, probeerde hiermee de zorgen van de financiële markten weg te nemen en heeft beloofd zeer spoedig met een “nieuw instrument” te komen wat een ongelimiteerde vuurkracht zal moeten hebben.
Chinese aandelen hebben hun koersherstel kunnen voortzetten. Eerder bestonden zorgen over de vastgoedmarkt, afnemende groei, strenge regelgeving die de winstgevendheid van de technologiesector drukt alsmede problemen met Amerikaanse beursnoteringen en een strikt coronabeleid. Inmiddels maken Chinese aandelen een inhaalslag op grond van lage waarderingen en een verwacht economisch herstel.
Onze visie
De vraag blijft bestaan of centrale banken in staat zijn met stijgende rentes de inflatie te beteugelen zonder de economie in een recessie te duwen. Het risico is dat centrale banken teveel op de laatste cijfers sturen en daarmee een hardere landing veroorzaken dan nodig. Een deel van de inflatie komt voort uit externe factoren (tekort aan grondstoffen, vacatures en problemen in de toelevering aan producenten) waarop de rente geen invloed heeft. De olieprijs blijft hoog en de verstoringen in de productieketens zijn niet eenvoudig opgelost. Ook het risico van een opsplitsing van de Eurozone zal met een stijgende rente toenemen. Transparantie en omvang van het nog door de ECB aan te kondigen anti-fragmentatie instrument zal cruciaal zijn om het vertrouwen van financiële markten te behouden. De beweeglijkheid van zowel aandelen- als obligatiekoersen zal daarom kunnen voortduren.
Er zijn echter ook kansen. De economische groei zal afnemen maar gezien de kracht van de economie wordt de kans op een recessie overschat. De vooruitzichten voor de bedrijfswinsten blijven degelijk. En mocht er een recessie komen dan zal deze kort zijn en niet leiden tot een structurele ontwrichting van de economie. Daarnaast is vanuit een historisch perspectief bezien het startpunt van een recessie een goed instapmoment. En zoals inflatie altijd een tijdelijk fenomeen is zal deze ook nu in de loop van de tijd gaan afnemen.
Wij verwachten een daling van de inflatiecijfers maar deze zal wel langere tijd relatief hoog kunnen blijven. Hoger dan financiële markten nu inschatten. Koersen zijn echter ook fors gedaald en daarmee de waarderingen van aandelen. Een exact dieptepunt is altijd alleen achteraf te duiden maar aandelen bieden een betere bescherming tegen inflatie dan obligaties of een spaarrekening.
Let op: Beleggen brengt risico’s met zich mee. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. De waarde kan stijgen maar ook dalen.